Travma Nedir ?
Travma, günlük yaşamın işleyişini bozan, bir anda bir şekilde gelişen, korku, stres ve panik yaratan, kişinin anlam verme becerisini bozan olaylar olarak tanımlanabilir. Kişinin yaşadığı bir kaza, bir doğal afet, taciz, zorlayıcı bir yaşantı, fiziksel veya duygusal şiddete maruz kalmak travmaya örnek oluşturabilir.
Travmanın Sebep Olduğu Ruhsal Hastalıklar;
• Depresyon
• Fobiler
• Panik Bozukluk
• Sosyal Fobi
• Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
• Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB)
• Psikosomatik hastalıklar
• Kaygı ve Stres Bozukluğu
Travma Sebepleri Nelerdir ?
Kişinin yaşamında bunaltıcı ve üzücü birçok olay yaşanabilir, ancak bu olayların hepsi ruhsal travmaya sebep olmaz. Bir olayda yaşama karşı tehdit algılama, bedenin bütünlüğüne karşı tehdit algılama, sevdiklerimize karşı tehdit algılama, inanç sistemlerimize karşı tehdit algılama bulunmakta ise bu olay kişi için travmatik bir yaşantı olabilir. Örneğin;
• Doğal afetler
• İnsan eliyle yapılan travmalar (savaş, taciz, şiddet, işkence, tecavüz)
• Kazalar
• Ani ölümler
• Ciddi-ölümcül hastalıklara yakalanma
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nedir ?
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB), tanıma uygun bir olay ya da durum sonrasında bir aydan daha uzun süren, aşırı uyarılmışlık hissi yaratan, aynı durumu tekrar tekrar yaşamaya ve kaçınma davranışlarına sebep olan, kişinin dış dünyaya karşı ilgisini azaltan, verdiği tepkileri yavaşlatan ve kişinin günlük hayattaki işlevselliğini bozan psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Tramva Sonrası Stres Bozukluğu; bir aydan daha kısa süre görülürse bu duruma Akut Stres Bozukluğu, üç aydan daha kısa süre görülürse Akut Travma Sonrası Stres Bozukluğu, üç ay ya da daha uzun süre devam ederse Kronik Travma Sonrası Stres Bozukluğu, semptomlar travmatik olaydan en az altı ay sonra görülmeye başlanmış ise de bu durum Gecikmeli Başlangıçlı Travma Sonrası Stres Bozukluğu, olarak isimlendirilmektedir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu’nun kişide ortaya çıkardığı etkiler duygusal, fiziksel, davranışsal ve bilişsel olabilir:
• Duygusal Tepkiler: Stres ve korku hali, üzüntü, suçluluk, çaresizlik, öfkelenme, olanları inkar, güven duygusunda bozulma, ani duygu değişimleri ve karamsarlık.
• Fiziksel Tepkiler: Baş ağrısı, mide bulantısı, titreme, nefes alamama hissi, uyarılmışlık hissi, iştahta artma ya da azalma.
• Davranışsal Tepkiler: Ani tepkiler gösterme, sürekli hareket etme, kolayca irkilme ve korkma, yeme problemleri, kişilerarası ilişkilerde problemler, normalden çok daha az konuşma, sosyal ortamlardan ve olayla ilişkili durumlardan kaçınma.
• Bilişsel Tepkiler: Unutkanlık, dikkatsizlik ve odaklanamama, uyku sorunları, kabuslar, bilişsel süreçlerde bozulmalar, tekrarlayan düşünceler ve yaşanılan durum ile ilgili tekrarlayıcı anılar, kendilik algısı ile ilgili bozulmalar.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisi Nedir ?
Travma sonrası stres bozukluğu tedavisi, kişinin yaşamı üzerinde kontrol duygusunu tekrar kazanmasına yardımcı olmayı hedefler. Öncelikli olarak kullanılan yöntem psikoterapidir. Psikoterapiye destek olması için ilaç tedavisinden de yararlanılabilir. Travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde kullanılan ilaçlar kişinin semptomlarını düzenlemek için yardımcı olabilmektedir. Kullanılan ilaçlar arasında antidepresanlar ve anti-anksiyete ilaçları bulunmaktadır. Bu tedavi yöntemlerini beraber kullanmak, kişinin semptomları ile mücadele becerisini geliştirmesine, kendisi, diğerleri, gelecek ve dünya hakkında daha olumlu düşünmesine, semptomların tekrar ortaya çıkması durumunda bunlarla baş etmeyi öğrenmesine yardımcı olacaktır.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Tedavisinde BDT
Travma Sonrası Stres Bozukluğu tedavisinde kullanılan bir diğer yöntem bilişsel davranışçı terapidir. Kişinin bilişsel düşünce biçimlerini ve kendisiyle veya travmatik olayların tekrar olma ihtimaliyle ilgili olumsuz inançlarını fark etmesine yardımcı olur. Travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde bilişsel terapi çoğunlukla maruz kalma tekniği ile birlikte kullanılır. Maruz kalma tedavisi, kişinin kaygı verici bulduğu olaylarla ve anılarla güvenli bir ortamda yüzleşmesine yardımcı olur. Bu sayede kişi, onlarla etkili bir şekilde baş etmeyi öğrenebilir. Maruz kalma terapisi, aynı olayları tekrar tekrar yaşayan ve kabuslardan etkilenen kişiler için faydalı olabilir.
Travma Tedavisinde EMDR
EMDR uygulaması beyni geçmişteki travmatik olayların etkisinden kurtarmaya, bu olaylara ilişkili olumsuz duygu ve bilişleri düzenlemeye ve kişinin tazelenmiş ve arınmış bir zihinle yaşamına devam etmesine imkan sağlar. Emdr tedavisi sürecinde kişinin yaşadığı tramvatik olayla ilişkili düşüncelerine, duygularına, bedensel tepkilerine ve olayla ilgili görüntülere odaklanılır. Emdr tedavi süreci tamamlandığında, kişi olayla ilgili hissettiği olumsuz duygulardan kurtulacak ve artık bu olayı düşündüğünde olumsuz duygular hissetmiyor olacaktır. Yaşanılan durumla ilgili görüntüleri gözünün önüne getirmeye çalıştığında ya bunu başaramayacaktır ya da parça parça getirse de artık bu durumla ilgili rahatsızlık hissetmeyecektir, travmaya sebep olan anı ile alakalı olumlu ifadelerde bulunabilecektir.