Yetersizlik Hissi Nedir ?

Birçok insan günlük yaşamında kendini bir başkasıyla kıyaslayabiliyor bu kıyas hali de bazen olumsuz sonuçlarla beraber gelebiliyor. Bir başarı ya da başarısızlık durumunda diğerlerinin durumuna bakarak duygu ve düşüncelerimizi belirleyebiliyoruz. Kendi hedeflerimize ulaşmış olduğumuz durumlarda bile kendimizden daha iyi durumda olan başarılı birini fark ettiğimizde gurur ve mutluluk yerine yetersizlik ve üzüntü yaşıyoruz. Ben neden onun kadar iyi yapamadım, yeterince başarılı değil miyim gibi düşüncelerle kendimizi aşağıya çekebiliyoruz. Bu düşünceler bir anda ortaya çıkan ve bizi etkileyen durumlar değil; zaman içerisinde yaşadığımız olaylarla, çevremizdeki insanların geri bildirimleriyle gelişen ve bir zaman sonra biz farkına bile varmadan bizi etkisi altına alan unsurlar. Kendimizi ve yaptıklarımızı başkalarıyla kıyaslarken genellikle en sık karşılaştığımız duygulardan biri de yetersizlik duygusu olarak karşımıza çıkıyor.

İmposter Sendromu

Hayatınız boyunca birçok başarı elde etmiş olmanıza ve diğer insanların sizi başarılı biri olarak görmesine rağmen kendinizi yetersiz ve başarısız biri gibi algılıyorsanız be çevrenizdeki kişileri kandırdığınızı düşünüyorsanız bu durumun temel noktasında kişinin kendini yetersiz ve başarısız hissetmesine sebep olan ‘İmposter Sendromu’ adı verilen bir duygu durum bozukluğu yer alıyor olabilir.
Diğer bir ismiyle ‘Sahtekar Sendromu’ olarak da bilinir. Bu sendroma sahip olan kişiler, çevresindeki kişileri bir başarı hikayesiyle kandırıyormuş gibi hisseder. Çoğu zaman başarılarını bir şans yardımıyla kazandıklarını veya dış etkenlerden kaynaklandığını düşünürler. Sürekli başarılı olmadıkları anlaşılır inancı sebebiyle yalancılıkla suçlanma endişesi yaşarlar. Bu durumdan dolayı yoğun bir kaygı duyarlar. Ben yapabiliyorsam herkes yapabilir, sahip olduğu başarıları hak etmiyorum, bunu hak edecek kadar çaba sergilemedim gibi cümleler kullanırlar ve gerçek olmayan çarpıtılmış yanlış inançlara sahiplerdir.

Yetersizlik Duygusu Neden Olur ?

1) Ebeveyn tutumları: Küçük yaşlardan itibaren eleştirel ve otoriter ebeveyn tutumları yetersizlik duygusunun gelişimine zemin hazırlamaktadır.
2) Başarıyı aşırı takdir etmek ya da hiç etmemek: Başarıya ilişkin baskıcı bir tavır sergileyerek aşırı takdir eden ya da hiç takdir etmeyen ailelerde büyüyen çocuklar ileriki dönemlerde yetersizlik duygusuna dair gerçekçi olamayan inançlara sahip olabilirler.
3)Mükemeliyetçi yaklaşım: Diğer kişilerin en iyisini, en güzelini beklediğini düşünerek mükemmel olmadığı için suçluluk ve yetersizlik duygusu yaşanabilir.
4) Cinsiyetçi yaklaşım : Ebeveynlerin cinsiyetçi yaklaşımlarından ötürü kadınların bu duyguyu yaşama ihtimalleri daha fazladır.
5)Aile içi travmatik olaylar.

Yetersizlik Duygusuna Sahip Olduğunuzun Belirtileri Nelerdir?

Kendini yetersiz hisseden kişiler kendilerinden daha üstün özelliklere sahip kişilerin yanında kendilerini rahatsız hissederler, onlarla ilişki kurarken kaygılanırlar ya da ilişki kurmaktan çekinirler. Dolayısıyla bu inanç kişiyi diğer kişilerle ilişki kurmaktan alıkoyabilir. Yetersizlik duygusuna sahip olan kişilerde var olan göstergeler şu şekilde sıralanabilir:
– güvensizlik ve düşük özgüvene sahip olma
– yapmak istediklerinden çok kolay vazgeçme
– eleştirilmeye tahammül edememe,
– ilişki kurma konusunda kaçma davranışı
– reddedilme korkusu yaşama
– anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlar
– mükemmeliyetçi olma
– rekabet ve kıyas içerisinde içerisinde olma
– dikkat çekmeye çalışma
– sürekli başkalarında kusur bulma ve kendi yanlışlarını kabul etmekte zorlanma

Yetersizlik Duygusunun Sonuçları Nasıl Ortaya Çıkabilir ?

Depresyon ve anksiyete gibi kaygıyla ilişkili psikolojik problemlerin temel sebeplerinden biri de yetersizlik hissi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kişinin yaşamıyla ilgili bir çok konudan memnun olmaması onu daha depresif ve kaygılı bir ruh haline sokabilir. Bunların yanında kişinin kendisini sürekli yetersiz hissetmesi düşük bir özgüven ile hareket etmeye ve buna bağlı psikolojik rahatsızlıklara da zemin hazırlar.

Yetersizlik Duygusu ile Nasıl Başa Çıkılır ?

İlk olarak bu durumu kabul edebilmek ve farkına varmak atılması gereken ilk adımdır. Kendinizi yargılamadan hata yapabilme özgürlüğünüz olduğunu hatırlamaya çalışın. Hatalarınızdan ders çıkarma konusunda aktif bir çaba gösterebilirsiniz ama hatalarınızın günlük işlevselliğiniz üzerinde aktif bir etkisi olmasına izin vermeyin. Başarılarınızı not alın ve başarılarınıza dair olumsuz bir düşünce zihninize geliyorsa buna dair düşüncelerinizin gerçekliğini sorgulayın. Nefes egzersizlerinden yardım alın. Çevrenizdeki kişilerin başarılarınız ile ilgili düşüncelerini önem sırasında daha aşağılara çekmeye çalışın. Tüm bu günlük egzersizlerin yanı sıra bu yetersizlik inancı işlevselliğinizi etkileyen bir noktaya geldiyse bu konuda bir uzman desteği almaktan çekinmeyin.