Uyku Bozukluğu Nedir?

Uyku, bilişsel, bedensel ve psikolojik sağlığımız için her gün belli oranlarda deneyimlenmesi gereken biyolojik bir süreçtir. Bu sürecin amacı, gün içerisinde yorulduktan sonra bedenin ve beynin dinlenmesine yardımcı olmaktır. Sağlıklı bir uyku süreci geçiren kişiler güne daha zinde ve dinlenmiş olarak başlarlar.
Bu süreçte yeterince dinlenmiş hissetmiyorsak ve güne yorgun bir şekilde başlıyorsa uyku bozukluklarından şüphelenmek gerekebilir. Uyku bozuklukları yeteri kadar uyuyamama ya da uyku esnasında yaşanan sorunlar nedeniyle ortaya çıkabilirler.

Yetersiz Uykunun Yaratacağı Sonuçlar Nelerdir?

Yetersiz veya kalitesiz bir uyku süreci yaşayan kişilerde görülen en yaygın problemler şu şekilde sıralanabilir:
– Azalan enerji
– Konsantrasyon sorunları
– Sinirlilik ve tolerans kaybı
– Metabolizma değişiklikleri
– Cinsel fonksiyonlarda sorun yaşama
– Karar verme güçlükleri ve duygu durum değişiklikleri
– Halüsinasyon görme ve gerçeklik algısında bozulma
– Depresyon –  anksiyete gibi ruhsal problemlerler

Uyku Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?

Uyku süreci kişiden kişiye göre farklılık gösterebilir. Bu sebeple uyku bozukluklarının sebepleri de herkes için aynı değildir, çoğunlukla karşılaşılan uyku bozukluklarının sebepleri aşağıdaki gibidir:
* Stres: Gün içerisindeki yoğun stres, beyin işleyişini olumsuz etkileyerek uyku esnasında daha sık uyanmaya ya da derin uykuya dalmada sorun yaşamaya sebep olabilir.
* Kaygı bozuklukları: Yaşanan kaygı bozukluklarında, kişi uykuya dalarken ve bu sürece odaklanırken problem yaşadığı için çeşitli uyku bozuklukları meydana gelebilir.
* Alerji: Özellikle uykuya geçilen ortamda kişinin alerjik olduğu maddelerin varlığı uykuya dalmayı zorlaştırır. Uyku esnasında yaşanan solunum ile ilgili sorunlar sebebiyle de kaliteli bir uyku geçirmek mümkün olmayabilir.
* Solunum problemleri: Nefes almayı güçleştiren rahatsızlıklar uyku kalitesini olumsuz etkiler.
* Sık idrara gitme: Gece idrara gitme durumu uykunun dinlendirici dönemlerini böldüğü için kişi rahatlatıcı bir uyku almada sorun yaşayabilir.
* Kronik ağrı: Çeşitli sağlık problemleri ağrıya sebep olduğunda kişinin uykuya dalması veya kaliteli uykuyu devam ettirmesi zorlaşır.

Uyku Bozukluğu Çeşitleri Nelerdir?

1) İnsomnia: Uykusuzluk, uykuyu sürdürmede veya uykuya dalmada güçlük olarak tanımlanabilir ve insomnia birçok çeşitli nedenden dolayı meydana gelebilir.

2. Parasomnia: Uyku esnasında yapılan anormal davranışlar ve hareketler parasomnia olarak değerlendirilir. Bunlar arasında;
*  uyurgezerlik,
* uykuda konuşma,
* inlemek,
* kabus görme,
* yatak ıslatma,
* diş gıcırdatma sayılabilir.

3. Uyku apnesi: Uyku sırasında solunumun tamamen durması ya da azalması olarak ele alınabilir. Sağlıklı kişilerde horlama ile birlikte kısa bir süre için görülmesi normal kabul edilse de takip edilmesi gerekir ve gerçekleşme sıklığı, uzunluğu arttıkça ciddi sağlık problemlerine sebep olabilir. Kişi uykusunda oksijen yetersizliği nedeniyle sık sık uyanır ve yetersiz uyku sebebiyle gün içerisinde yorgunluk, sinirlilik ve konsantrasyon güçlüğü gibi problemler yaşayabilir.

4. Huzursuz bacak sendromu: Uyku esnasında bacakları aşırı derecede hareket ettirme ihtiyacı hissetme durumudur. Çoğu zaman bacaklarda uyuşma ya da karıncalanma olabilir. İleri düzeydeki vakalarda gün içerisinde de şikayetler meydana gelebilir.

5. Narkolepsi: Gün içerisinde uyanık haldeyken gelişen uyku ataklarıdır. Kişi gün içinde aniden yorgun hissederek uykuya dalar. Bazı durumlarda bu şikayetle birlikte uyku sonrası geçici uyku felci görülebilir.

Uyku Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Kişiden kişiye değişiklik gösterse de uyku bozukluğu belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
* Uyuyamama
* Horlama
* Gece terlemesi
* Sık tuvalete kalkma
* Uykuda ağız kuruluğu ve burun tıkanıklığı
* Reflü
* Yorgun uyanma
* Unutkanlık
* Konsantrasyon toplamada zorlanma

Uyku ve Psikolojik Sağlık Arasındaki İlişki

Uyku bozuklukları beyinde hasara yol açarak bilişsel ve duygusal sistemimizi olumsuz etkileyebilirler. Bu nedenle uyku bozuklukları, bazı bilişsel rahatsızlıkların oluşma riskini artırabilir ya da bazı zihinsel rahatsızlıklardan dolayı meydana gelebilir.

– Uyku ve Depresyon

Depresyon yaşayan kişilerin çoğunda uykusuzluk görülebilmektedir. Uykusuzluk ve diğer uyku problemleri depresyon riskini de arttırmaktadır. Aynı zamanda uykusuzluk problemi olan depresif kişilerin iyileşme süreci daha yavaş ilerlemektedir. Uyku sorunları yaşayan depresyondaki kişilerin intihar eğilimleri de daha yüksek bir orandadır.

– Bipolar bozukluk

Bipolar kişiler, manik döneminde uykuya daha az ihtiyaç duyarlar bununla birlikte depresif dönemde ise aşırı uyku sorunu yaşayabilirler.
Bu kişiler mani veya depresyon döneminden önce uykusuzluk ve diğer uyku sorunlarının daha kötüye gittiğini ve bu sorunların geçirdikleri ataklarını tetikleyebildiğini iletmişlerdir. Aynı zamanda uyku problemleri ruh halini negatif yönde etkilediği için nükse riskini arttırmaktadır.

– Anksiyete bozuklukları

Uyku problemleri, anksiyete bozukluğu olan kişilerin çoğunu olumsuz yönde etkilemektedir. Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan kişilerde uykusuzluk sıkça görülen bir durumdur. Uykusuzluk aynı zamanda bir anksiyete bozukluğunun ilerlemesinde risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır, bu durum kişinin semptomlarını kötüleştirebilir ya da iyileşmenin önüne geçebilir.

– Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu(DEHB)

Bazı uyku sorunları, DEHB olan çocukların bir kısmını etkileyebilir. Çoğunlukla kendini uykuya dalmakta zorluk yaşama, daha kısa uyku süresine sahip olma ve huzursuz uyku şeklinde gösterebilir. Aynı zamanda bu uyku bozukluklarına sahip çocuklar, DEHB tanısı almamış olsalar bile, hiperaktif, dikkatsiz ve duygusal açıdan dengesiz olarak görülürler.

Uyku Bozukluğu Tanı ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Uyku bozukluğu tedavisine adım atmak için öncelikle doğru tanıyı koyabilmek ve bu sorunun altında yatan nedeni tespit edebilmek gerekir. Doğru  tanının konulması başarılı bir tedavinin temelini oluşturur. Tedavi olarak en başta kişinin uyku örüntüsünü yeniden gözden geçirmek ve bu konudaki hataları düzenlemek gerekir. Bunun dışında ilaç tedavisi, medikal tedavi ya da kişinin sorunu psikolojik bir sebepten kaynaklanıyorsa psikoterapi gözden geçirilebilir.