Akran Zorbalığı Nedir ?

Akran zorbalığı, benzer yaşlardaki çocukların bireysel olarak ya da birleşerek diğer bir çocuğa sürekli olarak fiziksel, sözel, sosyal, cinsel veya siber zarar verme durumu olarak adlandırılabilir. Bu durum çoğu zaman şaka yapmak için başlamış olabilir fakat zamanla giderek yoğunlaşır. Sıklıkla diğer çocuklardan farklı olarak nitelendirilen çocuklar zorbalığın kurbanı olurlar, kültürel farklılıklar ve dış görüşteki farklılıklar bu duruma örnek oluşturabilir. Bu durumların dışında diğer çocuklardan daha çalışkan ve içine kapanık olan çocukların da zorbalığa maruz kalma ihtimalinin daha yüksek olduğu bilinmektedir. Bir zorbalık senaryosunda 3 kişi yer almaktadır:
1. Zorba: Başkalarının duygu, düşünce ve kişisel sınırlarını görmezden gelerek, kendi ihtiyaçlarını giderebilmek için diğerlerine zarar veren kişi veya gruptur.
3. Mağdur: Diğerlerinin davranışlarından tekrarlayıcı bir şekilde zarara uğrayan ve bu zarar gördüğü davranışları engelleyebilecek imkanları olmayan kişi ya da gruptur.
4. Seyirciler: Zorbalık esnasında ortamda yer alan fakat bu durumu izleyip müdahale etmeyen çocuk ya da grup seyircidir. Seyirciler bazen zorbaya destek veren konumda bazen de kurbana destek vererek onu koruyan konumda da yer alabilirler.

Akran Zorbalığı Çeşitleri Nelerdir ?

• Fiziksel Zorbalık : Saç yolma, tokat atma, yumruklama, tekmeleme, zarar verici cisimlerle saldırma gibi fiziksel olarak zarar veren davranışları kapsar.
• Sözel Zorbalık: Haksız yere suçlama, hakaret etme, isim takma, herhangi bir özellikle alay etme gibi sözel olarak zarar veren davranışları kapsar.
• Sosyal Zorbalık: Dışlama, kasıtlı olarak yalnız bırakma ve görmezden gelme gibi davranışları kapsar.
• Cinsel Zorbalık : Cinsel olarak temas halinde olmaya çalışma, cinsel içerikli konuşmalar yapma gibi sözlü olarak ya da fiziksel olarak tacizde bulunma davranışlarını kapsar.
• Siber Zorbalık : Sosyal ortamda kişiyi rahatsız etme, habersizce çekilen fotoğraf ve videoları yayınlama, küçük düşürücüdür içerikli paylaşımlarda bulunma gibi davranışları kapsar.

Çocuklar Neden Zorbalık Yapar ?

Bir çocuğun zorbalık yapmasının altına bulunan temel sebebin aile yaşamı olduğu gözlenmektedir. Aile içinde ihmale veya şiddete uğrayan çocukların zorbalık davranışında bulunma ihtimalleri daha fazladır. Ailesi tarafından ihmal edilen çocuklar, ebeveynlerinin dikkatini çekebilmek için zorbalık yapmaya yönelebilirler. Bu durumun yanında çok fazla baskıcı bir aileye sahip olan çocuklar da bir başkası üzerinde hakimiyet elde edebilmek için zorbalık davranışlarına başvurabilirler. Aile içinde şiddet normal karşılanıyorsa çocuklar da bu durumu normalleştirerek kendilerine bu yönde bir rol model oluşturabilirler, bu durumda da çocuklar sosyal çevrelerinde evdekine benzer davranış örüntüleri sergileyebilirler.

Akran Zorbalığının Psikolojik Etkileri Nelerdir ?

Akran zorbalığına maruz kalan çocuklarda; uzak durma, utanma, mücadale edemeyeceğini düşünme, çaresiz hissetme gibi durumlar gözlenebilir. Eğer çocuk zorbalığa uğradığı durumda kendisine güven veren birini yanında hissetmiyorsa bu durumu ifade etmekte normalden çok daha fazla zorlanabilir. Bu sebeple çocuğun sağlıklı iletişim kurabileceği kişilerle beraber olması çok önemlidir. Zorbalığa maruz kalan çocuklarda görülen bazı sorunlar şu şekildedir:

– Öz güven ile ilişkili sorunlar
– Fiziksel olarak yaşanan ağrılar
– Depresyon
– Kendine zarar verme/intihar düşünceleri
– Okul fobisi
– Kaygı problemleri
– Panik ataklar
– Daha huzursuz ve tetikte olma hali
– İçine kapanma
– Akademik olarak başarısızlık yaşama.

Akran Zorbalığına Nasıl Müdahale Edilmeli?

Akran zorbalığı ile ilgili çalışılırken çocuğun başa çıkabilme becerileri, içinde büyüdüğü aile, okulu ve aldığı psikolojik destek oldukça önemlidir. İlk olarak okul içinde akran zorbalığına yönelik engelleyici çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bu çalışmalar yapılırken hem zorbalığı uygulayan kişilere hem de zorbalığa maruz kalan kişilere sosyal becerileri geliştiren programlar oluşturulmalıdır. Bunun yanında okuldaki öğretmen ve yöneticilerin de bu konuya karşı olan tavırları ve yaklaşımları çok büyük bir önem içerir. Denetim konusunda sorun yaşanan okullarda daha fazla akran zorbalığı sorununun var olduğu gözlenmektedir ve bu konuda çalışmaların yapılmasının önemi bu anlamda çok fazladır.
Okulda yapılacak olan düzenlemelerin yanı sıra ebeveynlerin çocuğa verdikleri destek, çocuğun olumlu anlamda sosyal yaşamını düzenleyebilecek ve akran zorbalığı sıklığını düşürebilecek önemli bir etkendir. Ebeveynlerin çocuklarına karşı anlayışlı, samimi ve destekleyici bir tutum sergilemeleri çocukların sağlıklı arkadaşlıklar geliştirmeleri ile pozitif anlamda ilişkilidir. Bu noktada ebeveynlerin bu ilişki örüntülerini daha iyi hale getirmek için ve ebeveyn danışmanlığı almak için bir uzmana başvurmaları faydalı olabilmektedir.
Akran zorbalığına maruz kalan çocukların depresyon ve kaygı düzeylerinin daha yüksek, öz saygılarının ise daha düşük olduğu gözlenen bir durumdur, bu sebeple bu kişiler daha fazla psikolojik desteğe ihtiyaç duyabilirler. Çocukların sorunlarla başa çıkma becerilerini ve sosyal becerilerini geliştirmek için oyun terapisi ya da bilişsel davranışçı terapi gibi çocuğun yaş düzeyine uygun bir terapi modeli seçilebilir.